یکی از مهم ترین عناصری که امروزه در دنیای صنعت نقش آفرینی می کند، موتور ژنراتور ها هستند. این دستگاه علاوه بر تولید برق تاثیر به سزایی در افزایش راندمان سیستم های صنعتی دارد. قیمت این دستگاه و هزینه های گزافی که تعمیر موتور ژنراتور صاحبان صنایع به بار می آورد این امر را ضروری می کند تا افرادی که از موتور ژنراتور ها در کارخانه ها و کارگاه های تولیدی خود استفاده می کنند با خرابی های رایجی که این دستگاه با آن مواجه است، آشنایی پیدا کنند تا در اسرع وقت نسبت به تعمیر یا سرویس آن اقدام نمایند. تا خرابی گسترش نیابد و هزینه ی وارده بیشتر نشود.
در این مقاله قصد داریم به صورت جامع به مهمترین ایرادات احتمالی در موضوع تعمیر موتور ژنراتور و قسمت های در معرض خرابی آنها بپردازدیم. اما قبل از آن بهتر است که کمی با ساختار این دستگاه حیاتی در صنعت آشنا شویم.
مطالعه بیشتر: قیمت انواع موتور ژنراتور
ساختار موتور ژنراتور
موتور ژنراتور از دو بخش اصلی موتور که وظیفه تولید انرژی مکانیکی از سوخت ورودی (گاز یا سوخت های مایع) را بر عهده دارد و ژنراتور که وظیفه اش تبدیل انرژی مکانیکی موتور به انرژی الکتریکی خروجی است تشکیل شده که این دو بخش توسط انواع سیستم های کوپلینگ داخلی و یا خارجی به هم متصل می شوند.
موتور
به لحاظ ساختار کلی مشابه موتورهای موجود در ماشین ها و وسایل نقلیه هستند اما به منظور تولید انرژی مکانیکی بیشتر بهینه سازی شده و مخزن سوخت بزرگ تری دارند.
سیستم آلترناتور
از اجزا کلیدی موتور ژنراتور است که کار آن تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی را به عهده دارد و روتور و استاتور در این بخش قرار دارند. این بخش بر مبنای کشف مهم فارادی، القا الکترومغناطیسی، کار می کند.
رادیاتور
وظیفه این قسمت خروج گرمای اضافی از دستگاه به منظور افزایش راندمان و جلوگیری از خسارات احتمالی به موتور ژنراتور می باشد.
سیستم تخلیه
دود های سمی حاصل از احتراق در موتور ژنراتور به وسیله این سیستم خارج می شود.
سیستم روغن کاری
بخش اساسی تداوم عملکرد هر سیستم موتوری روغن کاری آن است. اگر روغن موتور ژنراتور به موقع عوض شود و روغن مناسبی برای این کار انتخاب شود عمر مفید موتور ژانراتور افزایش می یابد.
شاسی و سیستم تعلیق
قطعات موتور ژنراتور بر روی آن سوار می شود. یک شاسی و سیستم تعلیق خوب سیستمی است که لرزش های ناشی از موتور را خنثی کند.
باتری و شارژر
این بخش از موتور ژنراتور وظیفه راه اندازی موتور را بر عهده دارد. عمر معمول باتری ۴ سال است و بعد از آن احتمالا نیاز به تعویض دارد.
مخزن سوخت و سیستم سوخت رسانی
کار این بخش رساندن نگهداشتن و رساندن سوخت به به موتور می باشد.
قسمت های در معرض تعمیر موتور ژنراتور
در ادامه به مهمترین قسمت های در تعمیر موتور ژنراتور که شامل موارد زیر هستند، خواهیم پرداخت؛
- خراب شدن یا از کار افتادن باتری دستگاه
- تمام شدن سوخت دستگاه
- عملکرد نادرسته سیستم خنک کننده
- اخلال در عملکرد ECU
- اشکال در سیستم روغن موتور ژنراتور
باتری موتور ژنراتور
اولین نکته در هنگام روشن نشدن دستگاه چک کردن سیستم برق موتور ژنراتور و باتری می باشد. چون باتری در موتور ژنراتور نقش تامین انرژی برای شروع به کار موتور را دارد. هر باتری دارای عمر مفید مشخصی است، اگر سیستم برق رسانی شامل دینام، استاتور و رتور به درستی کار کنند، باتری عمری بین ۳ تا ۵ سال خواهد داشت. اولین راهکار برای بررسی عیب یابی باتری بعد از اطلاع از میزان باقی مانده از عمر مفید باطری، این است که باید باتری به مدت ۴ ساعت شارژ شود و مجددا متصل شود اگر دستگاه همچنان روشن نشد باتری باید تعویض شود. البته در این هنگام باید اتصالات مربوطه و سلامت دینام نیز بررسی شود.
سیستم سوخت رسانی
دومین قسمت در معرض تعمیر موتور ژنراتور مشکلات و خطاهای مربوط به سیستم سوخت رسانی می باشد. اولین قدم در تعمیر موتور ژنراتور این بخش بررسی میزان سوخت در باک می باشد، در قدم بعدی باید سلامت پمپ سوخت بررسی و همچنین لوله اتصال مخزن سوخت به موتور ژنراتور سالم باشد. یکی دیگرخطاهای محتمل در سیستم سوخت رسانی وجود هوا در سیستم سوخت رسانی می باشد این هوا همراه با سوخت وارد سیلندر می شود و فرایند احتراق با اختلال مواجه می شود. در هنگام بوجود امدن مشکل در این قسمت تمامی موارد ذکر شده باید بررسی شوند و رفع عیب شوند.
مطالعه بیشتر: قیمت انواع موتور ژنراتور گازسوز
سیستم خنک کننده موتور ژنراتور
دمای داخل موتور در حین فرایند احتراق داخل ژنراتور به حدود ۲۰۰۰ درجه سانتیگراد می رسد، دمایی در حدود ۶۶۰ در جه سانتیگراد پس فرایند احتراق داخل موتور باقی می ماند و این حرارت باید در صورت اینکه که رفع نشود می تواند موجب ذوب شدن قطعات داخل موتور شود. دو نوع سیستم وظیفه خنک کردن موتور ژنراتور را بر عهده دارند که در صورت اختلال در عملکرد آن ها موتور ژنراتور با مشکل مواجه خواهد شد. یک سیستم خنک کننده مایع که همان رادیاتور می باشد که با گردش آب و ضدیخ به داخل سیلندر باعث کاهش دما می شود. دوم سیستم جریان هوای خنک می باشد که گردش هوا خنک داخل سیلندر باعث کاهش دما می شود.
در صورت مشاهده افزایش غیر عادی دما در موتور ژنراتور به طور قطع مشکل و ایرادی در یکی از این دو سیستم بوجود آمده است و نیازمند تعمیر موتور ژنراتور هستید. این دو سیستم دارای قطعات گوناگی از جمله اینتر کولر، واتر پمپ، ترموستات و فن های خنک کننده می باشند که اختلال در هر کدام باعث می شود سیستم بصورت کلی با مشکل مواجه شود. به جهت عیب یابی باید سلامت هر کدام از قطعات بررسی و رفع عیب شوند.
اختلال در عملکرد ECU یا مغر موتور ژنراتور
در بخش های مختلف موتور ژنراتور سنسور های وجود دارد که بصورت منظم داده هایی را به ECU ارسال می کنند تا بررسی با این داده های ECU موتور ژنراتور را کنترل کند. هرگونه ایراد و اختلال در این قسمت می تواند عملکرد کل موتور ژنراتور را با مشکل مواجه کند. ECU به دلایل مختلفی از جمله وارد شدن رطوبت و آلودگی، سیتستم اتصال به زمین نامناسب و معیوب بودن باطری ممکن است آسیب ببیند که اطلاع از مشکل در هر قسمت می تواند فرایند عیب یابی را تسریع کند.
به جهت تعمیر موتور ژنراتور ابتدا باید باتری تعویض شود، سپس محیط داخل ECU از رطوب و گرد غبار تمیز شود در مرحله بعد بوسیله دستگاه دیاگ سلامت قسمت های مختلف ECU بررسی شود و قسمت معیوب شناسایی و رفع عیب شود.
مشکل در سیستم روغن موتور ژنراتور
سیستم روغنکاری موتور ژنراتور از بخش های مختلفی تشکیل شده است و مجموعه آن ها نقش انتقال روغن به داخل موتور و حرکت روانتر پیستون ها و جلوگیری از اصطکاک و خوردگی قطعات می باشد. از مهمترین ایرادات رایج در این قسمت می توان به پایین آمدن سطح روغن اشاره کرد که باید بصورت منظم سطح و کیفیت روغن را بررسی کنیم، همچنین بصورت منظم باید فیلتر روغن را تعویض کنیم چون خراب شدن و گرفتگی آن باعث اختلال در فرایند سیستم می شود. یکی از قطعات حیاتی در این قسمت پمپ روغن می باشد که وظیفه پمپاژ روغن را برعهده دارد.
در صورت بوجود آمدن مشکل در سیستم روغن موتور ژنراتور باید تمامی موارد ذکر شده بررسی و قطعه معیوب شناسایی و رفع عیب شود.
مانیتورینگ
کشور ایران نیاز به تولید پراکنده برق به صورت دستگاه های دیزلی و دوگانه سوز و گازسوز و مانیتورینگ آن جهت رصد و بهبود عملکرد آن ها دارد در حالیکه سیستم های مانیورینگی که داخل کشور استفاده می شوند وارداتی هستند و به صورت موردی وجود دارند. ارائه سیستم های مانیتورینگی که توسط متخصصان داخلی ساخته شده اند، اقدامی جدی در راستای بی نیازی از تجهیزات خارجی به شمار می رود. همچنین سرورهای مورد استفاده برای مانیتورینگ کنترلی قابلیت داخلی بودن را دارا می باشند و مشهودترین پدافند غیر عامل می باشد.
لازم به ذکر است سیستم مانیتورینگ و کنترل از راه دور توسط شرکت های مطرحی چون COMAP , DEEP SEA و CAT انجام شده است اما اجرای این طرح به صورت یکپارچه به منظور تعمیر موتور ژنراتور در ایران برای اولین بار توسط شرکت تتاپاور عملی گردیده است و چنانچه کنترل این سیستم ها در دست برق منطقه ای محل قرار گیرد می تواند کمک زیادی به مانورهای شبکه نماید.
طرح مانیتورینگ گروه نیروگاهی تتاپاور یک طرح ملی محسوب می شود که با کمک متخصصان این امر در مرحله طراحی و اجرا قرار دارد. این طرح به مانیتور کل دیزل ژنراتورهای موجود در سطح منطقه، ناحیه، شهرستان و کشور می پردازد و بستری برای مشاهده اطلاعات کارکرد موتور ژنراتورها و همچنین اعلام تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه را به چندین سطح کاربر ایجاد می کند و در صورت نیاز پشتیبانان مربوط به این بخش پس از دریافت اعلانی مبنی بر سطح بالای خطر با اعزام سریع نیروی متخصص این حوزه در جهت رفع مشکل اقدام می‌کنند.
این پروژه در جهت همکاری با شرکت های توزیع، مخابرات، مالکان دیزل ژنراتورها و غیره طراحی و ایجاد شده است. اجرای این پروژه به شرکت توزیع و صاحبان دیزل ژنراتورها (کاربران) اجازه گزارشگیری توان و انرژی، اطلاعات خرابی ها و … و در صورت نیاز تعمیر موتور ژنراتور را خواهد داد.
